عموم مردم غالباً تصور می‌کنند هر موجود زنده‌ای پس از مرگ به طور کامل به عناصر تشکیل دهنده‌اش تجزیه شده و به طبیعت باز می‌گردد. گرچه این مطلب تا حدود زیادی درست است، اما از چند دهه قبل دانشمندان متوجه شدند که تجزیه بافت‌های مرده همیشه به طور کامل انجام نمی‌شود. لااقل در مورد مواد خاص و در شرایط ویژه‌ای میکروارگانیسم‌های تجزیه کننده مواد آلی، پلیمرهای ویژه‌ای را می‌سازند که به تشکیل نفت، زغال‌سنگ و یا مواد هیومیکی (Humic Substsnce) منجر می‌شود.

روند تشکیل هیومیک اسید

در نظر بگیرید که از حدوداً 100 کیلوگرم بافت گیاهی خشک، در شرایط ایده آل مانند گرما، رطوبت، اکسیژن کافی و مواد معدنی چیزی حدود 15 کیلوگرم کمپوست به دست می‌آید. کمپوست در واقع ماده ارگانیک نیمه تجزیه شده است و با چشم غیر مسلح می‌‌توان بافت‌های گیاهی را در آن تشخیص داد. چنانچه روند تجزیه ادامه یابد از 15 کیلوگرم کمپوست چیزی حدود 3 کیلوگرم ماده نرم قهوه‌ای رنگ که به آن هوموس گفته می‌شود به وجود می‌آید. در هوموس با چشم غیرمسلح آثاری از بافت گیاهی مشاهده نمی‌شود. اما در زیر میکروسکوپ سلول‌های گیاهی قابل شناسایی هستند. اگر مجدداً شرایط مناسب برای فعالیت میکروارگانیسم‌ها فراهم باشد، از 3 کیلوگرم هوموس در دوره‌ای که ممکن است به ده‌ها و یا صدها سال نیز برسد، سرانجام چیزی حدود 1 کیلوگرم ماده سیاه رنگ مایل به قهوه‌ای به نام هیومیک اسید تشکیل خواهد شد.

چرا کود هیومیک اسید؟!

متأسفانه فعالیت‌های انسانی باعث آلودگی و کم ‌ارزشی خاک‌ها شده است. همچنین این فعالیت‌ها مواد ارگانیک خاک را به شدت کاهش داده است. به طور مثال فرسایش حاصل از فعالیت‌های بشری یکی از علت‌های اصلی فقیر شدن خاک است. در فرآیند فرسایش سرعت از دست رفتن خاک‌های سطحی از سرعت جایگزین شدن آنها خیلی بیشتر است. همچنین استفاده از کودهای شیمیایی، همراه با شخم زدن‌ های سالیانه میزان هوموس خاک را کاهش می‌دهد. از طرفی زندگی گیاه به فعالیت‌های بیولوژیکی خاک بستگی دارد و بدون مقدار مورد نیاز هوموس این فعالیت‌های بیولوژیکی به شدت کاهش می‌یابند. برای احیا خاک، مواد ارگانیک باید دوباره به خاک بازگردانده شوند و هوموس از بین رفته باید از منبع خارجی دوباره به خاک برگردد. چون برای تولید طبیعی آن سال‌ها زمان نیاز است بنابراین باید از منبع خارجی استفاده کرد.

مزایای هیومیک اسید

• هیومیک اسید باعث بهبود ساختار خاک می‌شود.
• مواد آلی خاک‌های فقیر را تأمین می‌کند.
• باعث افزایش قدرت ریشه‌دهی گیاهان و درختان می‌شود.
• موجب نگهداری بیشتر آب در خاک می‌شود.
• میزان تولید کلروفیل و سبزدانه را در برگ‌ها افزایش می‌دهد.
• فعالیت مفید میکروبی در خاک را تقویت می‌کند.
• مقاومت گیاه نسبت به شوری، کم آبی و سرما را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• به انحلال و آزادسازی عناصر ماکرو و میکرو کمک کرده و در نتیجه نیاز به کودهای شیمیایی را به نحو محسوسی کاهش می‌دهد.
• سرعت جوانه زنی بذرها را افزایش می‌دهد.
• در کنترل برخی از بیماری‌های ریشه مؤثر واقع می‌شود.
• ارگانیک بوده و عوارض زیست محیطی به دنبال ندارد.
• فعالیت‌های آنتی اکسیدانی را افزایش می‌دهد.
• از سمیت کودها و عناصر اضافی موجود در خاک می‌کاهد.
• ماندگاری تأثیرات آن طولانی بوده و تا چند سال باقی می‌ماند.
• هیومیک اسید محرک آنزیم‌های گیاهی است.
• با افزایش انسجام ذرات خاک، فرسایش را کاهش می‌دهد.
• منبع خوبی از فسفات و کربن است و باعث تحریک جمعیت میکروفلورها و در نتیجه داشتن خاکی سالم تر می‌شود.
• Ph اسیدی این محصول به اصلاح خاک‌های قلیایی کمک می‌کند.
• باعث بهبود و افزایش کیفیت محصولات و حاصلخیزی خاک باغات و مزارع می‌شود.
• به دلیل داشتن منبع آلی می‌توان از هیومیک اسید در کشت‌های ارگانیک استفاده نمود.
• با استفاده از هیومیک اسید می‌توان در مصرف کودهای دیگر و همچنین سموم صرفه جویی کرد.
• به دلیل استفاده از حجم کم در مقایسه با کودهای آلی هزینه‌های نیروی کار نیز کاهش می‌یابد.

انواع کود  هیومیک اسید

کود هیومیک اسید دارای اشکال گرانول، مایع و پودری می‌باشد که هر یک ویژگی‌های خود را دارد. اما به طور کلی به دو نوع فعال و غیر فعال تقسیم‌‌بندی می‌شوند. اسید هیومیک فعال به صورت مایع و پودر بوده و در آب حل می‌شود اما نوع غیر فعال به صورت گرانول بوده و در آب حل نمی‌شود؛ به همین دلیل مدت زیادی در خاک می‌ماند.

• هیومیک اسید مایع: کود آلی اسید هیومیک به صورت مایع بوده و به همین دلیل جذب آن توسط گیاه بسیار سریع است .
• هیومیک اسید پودری: این کود از خشکاندن اسید هیومیک مایع به دست می‌آید. به دلیل اینکه نوع پودری برای استفاده در سیستم آبیاری بسیار مناسب بوده و از نوع فعال است (در آب حل می‌شود) قیمت آن از نوع گرانولی بیشتر است.
• هیومیک اسید گرانول: هیومیک اسید گرانوله از نوع غیر فعال است و در آب حل نمی‌شود. به همین دلیل ارزان‌تر از سایر انواع اسید هیومیک است. هیومیک اسید گرانول مدت زیادی در خاک خواهد ماند و نمی‌توان در سیستم آبیاری از آن استفاده کرد.

موارد مصرف هیومیک اسید

دامنه مصرف کود هیومیک اسید بسیار متنوع و متغییر است. همانطور که قبلاً نیز گفته شد به دلیل ماهیت طبیعی این کود می‌توان آن را در کشت‌های ارگانیک و هیدروپونیک نیز استفاده نمود. همچنین به دلیل اینکه اسید هیومیک یک محرک زیستی است می‌تواند برای چمن، درختان، درختچه‌ها، بوته‌ها، باغچه‌ها و حتی گیاهان آپارتمانی نیز مورد مصرف قرار گیرد.