هنگامی که برای تعویض روغن خودرو به فروشگاه های تعویض روغن مراجعه می کنیم، به جای توجه به روغنی که واقعاً مورد نیاز موتور خودروی ماست، بیشتر تحت تاثیر توضیحات و تبلیغ فروشنده، برند، قیمت یا در بهترین حالت، کارکرد اسمی این محصولات قرار بگیریم. این در حالی است که با دانستن اطلاعات ضروری می توان خرید بهتر و آگاهانه تری داشت. دخل و خرج امروز، سری به بازار و کارشناسان زده و به بررسی سه مشخصه مهم به همراه دیگر نکات کاربردی در خرید روغن موتور پرداخته است.

 عدد مهم
شاید بتوان گفت مهم ترین مشخصه برای انتخاب روغن موتور مناسب، توجه به شاخص گرانروی (لزجت) است که امروزه در قالب استانداردی با عنوان SAE و به صورت xxW-yy نوشته می شود. (xx و yy عدد هستند- به جای xx، مضرب 5از عدد صفر تا 20 قرار دارد و به جای yy هم مضرب 10 از عدد 20 تا 60).

به طور کلی عدد صفر در این استاندارد نشان دهنده کمترین میزان گرانروی و نمایانگر روغنی است که به راحتی جاری می شود، در عوض با حرکت به سمت عدد 60 میزان گرانروی افزایش می یابد و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا ست که سخت جاری می شود. استفاده از حرف W در این استاندارد نیز برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه Winter می آید. عدد قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن در سرماست و عدد بعدی گرانروی آن را در دمای کارکرد موتور نشان می دهد.

به عنوان مثال در روغن موتوری با مشخصه 10W-40 عدد 10 بیانگر حداقل گرانروی روغن موتور در فصل سرد سال است و عدد 40 میزان حداکثر گرانروی آن در فصول گرم و دمای موتور است. اگر این محصول را با روغن موتور دیگری با مشخصه 20W-50 مقایسه کنیم، روغن موتور دوم به دلیل برخورداری از عدد 50 در فصل گرما گرانروی بیشتری دارد و نسبت به روغن 10W-40 سفت تر است. بنابراین روغن موتور 20W-50 برای محیط های گرم تر مناسب است زیرا روغن بیش از حد شل نخواهد شد. شل شدن بیش از حد روغن، مانعی برای کارکرد روغن کاری آن به شمار می رود.

از سوی دیگر روغن موتور 10W-40 در فصل سرد گرانروی برابر 10 خواهد داشت؛ درحالی که این میزان برای روغن دوم 20 است و نشان می دهد روغن 20W-50 در سرما بیش از همتای خود سفت می شود. سفت شدن بیشتر به معنای آن است که تا زمانی که موتور گرم شده و روغن در آن جریان یابد، احتمالاً موتور با اصطکاک بیشتری کار خواهد کرد و این به موتور خودرو به مرور آسیب وارد می کند. ازاین رو روغن دوم برای مکان هایی که زمستان های بسیار سردی ندارند مناسب تر است و در محیط هایی با سرمای شدید بهتر است از روغن موتور 10W-40 استفاده کرد.

 نوع روغن موتور با محدوده قیمتی متفاوت
به طور کلی روغن موتورهای موجود در بازار از نظر فناوری ساخت، به سه نوع تقسیم بندی می شوند که تقریباً روی تمام آن ها این فناوری ساخت درج شده است. دسته اول روغن موتورهایی هستند که به اصطلاح پایه معدنی دارند و به طورمستقیم از نفت خام گرفته می شوند. این روغن ها از آن جایی که بیشتر، روان کاری موتور را انجام می دهند و افزودنی دیگری ندارند، ارزان ترین نوع روغن موتوردر بازار را تشکیل می دهند. به طوری که قیمت برخی ازانواع سه لیتری آن هم اکنون حدود 20 تا 30 هزار تومان است. دسته دیگر روغن موتورهای موجود در بازار، روغن موتورهای تمام یا فول سنتتیک هستند. این نوع روغن موتورها از طریق ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه ها تولید می شوند. به دلیل ساختار شیمیایی خاص، این نوع روغن ها می توانند بهتر از انواع دیگر، در نقاط بسیار ریز موتور قرار گیرند و آن جا را نیز روغن کاری کنند.

این نوع روغن ها حاوی افزودنی هایی هستند که ویژگی های خاصی را به آن ها می بخشد. از جمله این ویژگی ها می توان به تبخیر کم و پایداری بهتر، حفظ خاصیت غلظت (گرانروی) در دماهای بالا و پایین، مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از خوردگی، کمک به کاهش مصرف سوخت، کاهش رسوبات موتور و.. اشاره کرد. روغن های تمام سنتتیک، گران قیمت ترین روغن موتور های بازار را تشکیل می دهند و قیمت برخی از انواع آن ها در بطری های پنج لیتری، به بیش از 200 هزار تومان هم می رسد. همچنین کارکرد آن ها به تبع کیفیت بهترشان بالاتر است.اما دسته سوم روغن موتورهای نیمه سنتتیک هستند که ویژگی ها و قیمتی بین دو نوع معدنی و تمام سنتتیک دارند.

شاخصی که کیفیت روغن موتور را می توان از آن فهمید
به طور خلاصه شاخصی به نام API معمولاً روی بطری های روغن درج می شود که می توان کیفیت روغن موتور را از روی آن متوجه شد. به این صورت که عمدتاً در مقابل عبارت API، حرف انگلیسی S و بعد از آن یکی از حروف A تا N (به غیر از I و K) درج می شود. بر این اساس، هر چه حرف انگلیسی درج شده در مقابل حرف اس، به N نزدیک تر باشد، نشان دهنده کیفیت بهتر روغن موتور است. می توان گفت هر چه کیفیت روغن موتور بهتر باشد، پایداری و کارکرد آن نیز بیشتر است. البته طبیعی است که در مناطق جغرافیایی مختلف، کارکرد روغن متفاوت خواهد بود. در این زمینه خاک نژاد کارشناس خودرو می گوید که برای شهری مانند مشهد، روغن موتورهایی با درجه SL به بالا، به طور معمول کارکردی در حدود 8تا 10 هزار کیلومتر (و با توجه به ویژگی های خاص برخی روغن موتورها حتی بالاتر از این رقم) خواهند داشت. اما روغن های زیر این درجه را باید در نهایت در حدود 6هزار کیلومتر تعویض کرد.

با این وصف، باید توجه داشته باشید API روغن موتوری که برای خودروی خود انتخاب می کنید، حداقل برابر با آن میزانی است که در کاتالوگ خودروی شما درج شده است. به عنوان مثال برای پراید 111، سایپا در دفترچه راهنمای مشتری این خودرو، API معادل با درجه SJ را توصیه کرده است. با این حال کارشناسان باز بر استفاده دقیق از روغن موتور توصیه شده سازنده خودرو تاکید دارند.