صنعت نایلون و نایلکس ایران با چالش‌هایی مانند پایین بودن بهره‌وری انرژی (۳۵% اتلاف مواد اولیه) و عدم استانداردسازی کیفیت مواجه است. این مقاله با بررسی کاربرد اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی در خطوط تولید، نشان می‌دهد چگونه خوشه‌های صنعتی مانند یزد توانسته‌اند با پیاده‌سازی این فناوری‌ها، ضایعات را تا ۴۰% کاهش و کیفیت محصول را ۲۵% افزایش دهند. 

۱. مقدمه

صنعت نایلون ایران با ظرفیت تولید سالانه ۱.۲ میلیون تن، سهم ۱۸% از بازار خاورمیانه را دارد. اما طبق آمار انجمن ملی صنایع پلاستیک:

• ۳۰% واحدهای تولیدی از دستگاه‌های با عمر بیش از ۱۵ سال استفاده می‌کنند

• تنها ۱۲% تولیدکنندگان به سیستم‌های کنترل کیفیت هوشمند مجهز هستند

پیاده‌سازی فناوری‌های دیجیتال در خوشه‌هایی مانند یزد نشان داده است که می‌توان این شکاف فناوری را پر کرد.

۲. فناوری‌های کلیدی برای تحول دیجیتال

۲-۱. سیستم‌های مانیتورینگ مبتنی بر IoT

• سنسورهای نظارت بلادرنگ بر:

  • دمای اکسترودر (خطای مجاز ±۲°C)

  • فشار تزریق (بهینه‌سازی با الگوریتم‌های PID)

  • مصرف انرژی بر حسب کیلووات ساعت به ازای هر کیلو محصول

۲-۲. کنترل کیفیت هوشمند با بینایی ماشین

• الگوریتم‌های پردازش تصویر برای شناسایی عیوب:

  • ناهمگونی ضخامت (دقت ۹۸.۷%)

  • وجود حباب یا ناخالصی

• ادغام با سیستم‌های ERP برای ردیابی کیفیت هر بچ تولیدی

۲-۳. پیش‌بینی نگهداری تجهیزات (Predictive Maintenance)

• مدل‌های یادگیری ماشین برای پیش‌بینی خرابی:

  • تحلیل لرزش‌های موتور با شبکه‌های عصبی LSTM

  • پیش‌بینی عمر باقیمانده قالب‌ها با دقت ۸۹%

۳. مطالعه موردی: خط تولید هوشمند در یزد

شرکت پیشگام پلیمر یزد با سرمایه‌گذاری ۸ میلیارد تومانی:

نتایج:

• بازگشت سرمایه در ۱۴ ماه

• افزایش رضایت مشتریان به دلیل یکنواختی کیفیت

۴.نقش پلتفرم «دست تو‌دست» در تسهیل تحول دیجیتال

• بانک اطلاعاتی دستگاه‌های هوشمند مناسب صنعت نایلون

• سیستم مقایسه فنی برای انتخاب بهینه‌ترین تجهیزات

• بازار آنلاین خدمات فنی (استخدام متخصصین IoT و هوش مصنوعی)

۵. چالش‌ها و راهکارها

• محدودیت تأمین تجهیزات:

  • راهکار: استفاده از سازندگان داخلی مانند شرکت‌های دانش‌بنیان پارک فناوری پردیس

• مقاومت نیروی کار:

  • راهکار: اجرای دوره‌های آموزشی عملی در محل کارخانه

۶. نتیجه‌گیری

هوشمندسازی خط تولید نایلون نه یک انتخاب، که ضرورتی برای بقا در بازار رقابتی است. پیشنهاد می‌شود:

• اختصاص تسهیلات ارزی برای واردات تجهیزات کلیدی

• ایجاد آزمایشگاه‌های اشتراکی فناوری در شهرک‌های صنعتی