13 آذر 1400

زمان مورد نیاز برای مطالعه : 9 دقیقه

' 9

امروزه تمامی محصولات، بسته ‌بندی و کاور‌های مخصوص به خود دارند، و تقریبا هیچ محصولی وجود ندارد که بدون بسته بندی در بازار عرضه شود. بسته‌ بندی و اهمیت آن درزندگی روزمره بر کسی پوشیده نیست، بطور خلاصه بسته بندی، ترکیبی از تکنولوژی و هنر برای توزیع  و حفاظت از یک محصول می باشد. اگر کارتن یا جعبه را پوشش و لباس کالا بدانیم طرح گسترده آن حکم الگوی خیاط و قالب، نقش قیچی خیاط را ایفا می کند. عموما کارتن و جعبه برای یک محصول، با تعداد زیادی تولید می شود و اینجاست که برای افزایش سرعت ساخت کارتن نیاز به یک قالب با یک الگوی ثابت محسوس خواهد بود. طراحی بسته بندی یکی از نکات اولیه و مهم در روند و بهبود کسب و کار تولیدیها می‌باشد.به همین دلیل دو جنبه کاربردی بودن یعنی داشتن ویژگی های لازم برای حفاظت ازآسیب دیدگی محصول و سهولت درحمل و انبار داری آن و از طرفی ایجاد توجه در مخاطب و بازار هدف، حائز اهمیت است. جنبه ایجاد جذابیت علاوه بر ساختار هندسی شکیل پای طرح گرافیکی و چاپ نیز به میان خواهد آمد که موضوع مبحث ما نبوده و البته لازم به ذکر است که منظور ما ارائه کالای بی کیفیت در بسته بندی شکیل نیست و مبارزه با مسئله دامپینگ یعنی ارائه محصول بی‌کیفیت در بسته بندی جذاب و فریبنده ضروری خواهد بود، چرا که علاوه بر اینکه تقلب محسوب میشود، باعث بدبین شدن مصرف کننده نسبت به نام تجاری و حتی کشور تولید کننده می شود.

هرچند وضعیت بسته بندی در ایران رو به بهبودی است ولی این صنعت در ایران عملکرد قابل قبولی ندارد و هنوز خیلی از محصولات بصورت عمده عرضه می شوند. این در حالی است که با ارائه یک بسته بندی مناسب بهروری بیشتری را از تولید می توان حاصل کرد. لازم به ذکر است ضعف صنعت بسته بندی در ایران به خاطر نبود دانش و یا تجهیزات وتکنولوژی نیست و شاید مهمترین دلیل، دیدگاه تولید کنندگان است که به عرضه محصولات خود به روش سنتی عادت کرده اند.

مروری اجمالی بر اجزای اصلی قالب برش مخصوص کارتن و جعبه 

انواع تیغ مخصوص برش برای قالب روتاری وتخت که تیغه های دو پوند و سه پوند و چهار پوند به ارتفاع 23.8-30-32-50.

تیغه مخصوص خط تا که در دو نوع، دو پوند و سه پوند وجود دارد

سمبه وپانچ که برای ایجاد نشان یا سوراخ کابرد دارد و در دو نوع فنر دار و تو پر و از نمره یک به بالا عرضه میشود.

تیغ مخصوص پرفراژ و ایجاد کنگره

تخته چند لایه، مسطح برای قالب تخت یا تخته چند لایه نیمه گرد برای قالب روتاری

سمبه ماتریس جهت خشدار کردن سطحی که قرار است با چسب متصل میشود

اسفنج که در ابعاد مختلف طبق سفارش مشتری از ا میلیمتر تا 32 میلیمتر در تهیه قالب استفاده میشود.

روش ساخت قالب مخصوص جعبه و کارتن
تخت چند لایه
زمینه و پایه اصلی قالب از چند لایه چوب به هم چسبیده ساخته میشود و دیگر اجزا قالب مانند تیغه، اسفنج، سنبه و غیره بر روی آن قرار میگیرد. تخته چند لایه که نگهدارنده سایر اجزا قالب است باید از نوعی چوب مخصوص و چند لایه باشد که عموما چهار لایه و بیشتر خواهد بود. چون قالب برای اعمال برش در دستگاه دایکات یا لترپرس تحت فشار مستمر میباشد بنابراین بایداز استحکام بالایی برخوردار باشد.

تیغه ها
بعد از زمینه چوبی، وظیفه اصلی قالب را تیغهد ها به عهده دارند و در دو گروه تیغه برش و تیغه اعمال "خط تا" قابل تفکیک می باشند. تیغه برش، اضافه های مقوا یا صفحات کارتن را جدا می کند ولی تیغه "خط تا" فقط باید فشار معین و محدودی را به صفحات مقوا و ورق کارتن وارد کند تا اثر تیغه بر روی صفحات معلوم باشد ولی عمل برش اتفاق نیفتد تا هنگام مونتاژ در خم شدن آن ( تا شدن آن) کمک کند.

از دیگر اجزا قالب، سنبه زن است که برای خراشیدن صفحات نورد استفاده قرار می گیرد و برای آماده کردن سطوحی که قرار است در زمان مونتاژ جعبه یا کارتن بوسیله چسب متصل شوند  اجرا می گردد. این کار را آماده سازی لب چسب می گویند. برای ساخت قالب نیاز به طرح گسترده جعبه وجود دارد که در اصل نقشه ای برای ساخت جعبه محسوب میشود. در نقشه طرح تیغ های برش و تیغ خط تا و محل یا محل های چسب زنی مشخص شده است. طرح گسترده جعبه یا کارتن مانند نقشه یک ساختمان، تمام جزییات را باید مشخص کند. قبل از تولید نهائی به کمک نرم افزارهای سه بعدی و تخصصی این صنعت، می توان همه مراحل و نتیجه نهایی را بصورت مجازی مشاهده کرد و پس از بررسی و رفع اشکالات احتمالی، تولید نهایی را انجام داد.

برای ساخت قالب دو روش وجود دارد.
روش اول
روش سنتی یا دستی که در آن ابتدا نقشه (طرح گسترده جعبه) را چاپ و بر روی تخته مخصوص میچسبانند و سپس با استفاده از اره مویی اقدام به برش خطوط مشخص بر روی نقشه می کنند این خطوط مربوط به محل قرار گرفتن تیغه ها می باشد. این روش بسیار وقت گیر و احتمال وقوع خطا بیشتر خواهد بود.

روش دوم
روش  برش لیزر که هم اکنون در تمام دنیا استفاده می شود و سرعت و دقت بسیار بالائی دارد. نقشه یا طرح گسترده توسط کامپیوتر به دستگاه لیزر فرمان برش خطوط را می دهد با این روش می‌توانیم به گوشه ها و خم هایی دست پیدا کنیم که با روش دستی امکانپذیر نیست.

حال پس از برش و آماده سازی تخته باید تیغه ها نیز طبق نقشه ها آماده شوند. این تیغه ها به صورت رول در بازار عرضه میشود که باید نسبت به نیاز، برش و خم زده شوند و در محل خود روی تخته قرار گیرند. خم و برش تیغه ها هم به دو روش سنتی و ماشینی امکانپذیر می باشد.
با پیشرفت صنعت، دستگاه هایی ساخته شده اند که فقط کافی است نقشه مربوط به طرح را به صورت دیجیتالی (کامپیوتری) به دستگاه وارد کنیم تا برش ها و خم های لازم را با دقت بسیار بالا تولید کنند. در روش دستی، برش و خم کردن این تیغه ها با ابزار های معمولی انجام میشود که زمان زیادی را می طلبید و هم دقت و ظرافت لازم را نخواهد داشت.

 نکته 1 : در هر دو روش تولید دستی یا لیزری مرحله نهایی یعنی جاسازی و قرار دادن تیغه ها در شیارهای ایجاد شده بر روی تخته باید دستی انجام شود.

نکته 2 : پس از تیغ و برش صفحات باید بخشهای اضافی جدا شود که به این عمل پوشال گیری می گویند. این کار بصورت دستی و هم بصورت اتومات و ماشینی انجام می شود. گاهی برای اینکه در دستگاههای پوشال گیر اتومات این عمل راحتر انجام شود از برش و تیغه های اضافه تر از طرح اصلی استفاده میشود.

نکته 3: طرح گسترده باید معکوس بصورت که در آینه مشاهد میشود (میرور) بر روی تحته اجرا گردد.