شاید کم و بیش همه ما اطلاعاتی را درباره انواع مواد شوینده داشته باشیم. این نوع مواد شیمیایی با نام دترجنت نیز در بازار شناخته می شوند. زمانی که صحبت از یک شوینده مناسب به میان می‌آید، منظور این است که محلولی تهیه شده تا بتواند آلودگی ها را با هر ماهیت فیزیکی و شیمیایی از روی سطوح برطرف کند. در منابع مختلف نامی از انواع محلول های پاک کننده و تمیز کننده مشاهده می کنید. برخی برای سطوح خاص نظیر سطوح فلزی یا چوبی طراحی شده اند و برخی دیگر به صورت همه جانبه قابلیت تمیز کردن تمام سطوح را دارند.

فناوری های جدید، محلول های شوینده نوینی را به بازار ارائه کرده است که بر اساس نانو فناوری پایه گذاری شده اند. چه بسا محلول شوینده نانو، قابلیت های بسیار بهتری نسبت به انواع شوینده معمولی ارائه می دهد. اگرچه نانو فناوری، دنیای شوینده ها را متحول کرده است اما این به معنای رد کردن محلول ‌های شوینده معمولی نخواهد بود.

زمانی که با شستشوی لباس ها و انواع پارچه و الیاف مواجه می شوید، یک دسته مخصوص از محلول های شوینده را خریداری می کنید؛ شاید هرگز به برچسب روی ظروف شوینده ها دقت نکرده اید! این مسئله زمانی اهمیت پیدا می کند که قابلیت حذف لکه های لباس و یا عدم ایجاد حساسیت پوستی مطرح باشد. یکی از مهمترین محلول های شوینده، انواع تمیز کننده های مخصوص لباس کودکان و نوزادان هستند. این مواد به طور بخصوص، بدون آلرژی و حساسیت طراحی شده ‌اند تا سلامت و بهداشت نوزادان را تضمین کنند.

به عبارت کلی هرگز قانون وجود ندارد که به ما بگوید کدام یک از انواع شوینده ها بهترند و کدام یک نا مناسب.

آنچه کاربرد یک شوینده را بیش از پیش، برجسته می سازد، قدرت آن در تمیز کنندگی سطوح است. این سطوح می تواند شامل سطوح فلزی و پلاستیکی، سطوح چوبی، فایبرگلاس و یا انواع آلیاژها، طلا نقره و نظایر این ها باشد. در ادامه این بحث با انواع دسته بندی برای محلول های شوینده و موارد کاربردی آن آشنا می شویم .

طبقه بندی انواع شوینده ها

انواع مختلفی از مواد تمیز کننده که برای تمیز کردن لباس، سطوح و … استفاده می کنیم شامل موارد زیر است:

۱-مواد شوینده (دترجنت)

۲-صابون ها

۳-سفید کننده

۴-تقویت کننده لباسشویی

۵-حذف کننده لکه – لکه برها

۶ -درخشان کننده های نوری

۷-نرم کننده پارچه

۸-شامپو

۹-نرم کننده آب

۱۰-شوینده های خانگی

۱- مواد شوینده یا دترجنت

اولین دسته از انواع شوینده ها با نام دترجنت شناخته می شوند. این مواد، رایج ترین ترکیبات تمیز کننده پارچه و الیاف هستند. چیزی که با نام پودر ماشین لباسشویی استفاده می کنید، می تواند لکه های گرد و غبار، آلودگی ها چربی و غیره را در خود حل کند و از روی لباس به طور کامل حذف نماید. در حقیقت، همین شوینده‌ها، دترجنت هستند. این ترکیبات بدون آنکه بر روی پارچه نفوذ کنند، همراه با لکه ها و آلودگی ها در آب معلق باقی می مانند. پس از آن که تخلیه آب لباسشویی انجام شد، شوینده به همراه آلودگی ها تخلیه می شود.

انواع محلول های شوینده به صورت ترکیبات مصنوعی و ساخته بشر در کارخانه ها تولید می شود که درصد زیادی از آنها از مواد پتروشیمی مشتق شده اند. ترکیبات مرطوب کننده، امولسیفایر که شامل نمک های سولفات و سولفونات هستند، در فرمولاسیون دترجنت استفاده شده است. هرگونه لکه و آلودگی بر روی انواع پارچه با استفاده از این محلول قابل برطرف شدن هستند. مایع دستشویی و مایع ظرفشویی از انواع مواد شوینده هستند

مواد به کار رفته در فرمولاسیون انواع شوینده یا دترجنت:

بیشتر مواد شوینده ای که استفاده می کنید شامل این مواد هستند: – سورفکتانت ها مواد پاک کننده هستند – که به آنها سورفکتانت های آنیونی (مانند تگزاپون)، سورفکتانت های غیر یونی (مانند لورامید) و سورفکتانت های کاتیونی گفته می شود. بیشتر آنها تخریب پذیر هستند. برخی دیگر از ترکیبات مانند زئولیت ها یا فسفات ها به سورفکتانت ها اضافه می شوند تا شستشو را تقویت کنند. مواد پرکننده مانند سولفات سدیم، بوراکس، کلرید سدیم، آب، الکل، مواد ضد کف برای مقاصد مختلف به این محصولات، اضافه می شوند. ترکیبات دیگر شامل سفید کننده، آنزیم ها و … نیز ممکن است اضافه شود.

مواد افزودنی زیادی به انواع شوینده اضافه می شوند تا کارآمدتر باشند. برخی از افزودنی ها ممکن است برای تمیز کردن سطح ویژه ای تهیه شده باشند، بنابراین خواندن برچسب محصول تمیز کننده که خریداری می کنید، بسیار مهم است.

انواع مواد شوینده:

مواد شوینده پودری نسبت به مواد شوینده مایع مؤثر هستند، اما مواد مایع برای پارچه ها، ملایم تر بوده و برای تمیز کردن آنها، بهتر هستند. مواد شوینده نیز به صورت بسته بندی شده در دسترس هستند. به طور کلی مواد شوینده از دو نوع ترکیبات آنیونی و غیر آنیونی تشکیل شده اند. برخی از آنها نیز ترکیبی از هر دو هستند. مواد شوینده پودری از نوع آنیونی هستند. آنها مشتقات اسیدهای چرب سولفونات معطر هستند. این ترکیبات برای تمیز کردن پارچه های طبیعی مانند پنبه یا کتان، مناسب هستند. برای استفاده از این شوینده، آب نرم و گرم بهتر عمل می کند. با این مواد شوینده از آب سخت استفاده نکنید.

مواد شوینده غیر آنیونی بیشتر به شکل مایع بوده و کف زیادی تولید نمی کنند. آنها در تمیز کردن پارچه های مصنوعی مفید هستند و در آب سخت به خوبی عمل می کنند.

مواد شوینده آنزیمی، “مواد شوینده عاری از فسفات”، اصطلاحاتی هستند که معمولاً شنیده می شوند و بسیار مورد نظر هستند. مواد شوینده بدون فسفات، مزایای خوبی برای محیط زیست ارائه می دهند. امروزه بیشتر مواد شوینده، بدون فسفات هستند. مواد شوینده آنزیم برای از بین بردن لکه ها مفید هستند. آنها برای از بین بردن لکه های پروتئین مانند لکه های خون نیز مناسب هستند.

۲- صابون ها

دومین دسته انواع شوینده که بسیار پرکاربرد و پرطرفدار هستند و استفاده از آن به قرن ها پیش باز می گردد، صابون ها هستند. اگر در طول تاریخ، نگاهی به نحوه شستشوی سطوح مختلف یا لباس ها بیندازید، به اهمیت صابون ها پی می برید. به طور کلی، صابون، یک ماده تمیز کننده شامل نمکی از اسیدهای چرب است که با استفاده از یک ترکیب قلیایی نظیر سدیم هیدروکسید ساخته می شود. حضور ترکیبات چربی گیاهی – چربی حیوانی برای تهیه انواع صابون الزامی است.

در زمان های گذشته که از صابون برای شستشوی لباس استفاده می شد، مشکلاتی از قبیل عدم توانایی برطرف کردن لکه های لباس یا کف کردن هنگام شست و شو وجود داشت. همچنین اگر شرایط آب شستشو، آب سخت بود، مشکل رسوب کردن مواد شوینده صابونی به شدت به وجود می‌آمد. به این ترتیب، فناوری تولید انواع صابون به تدریج دچار تغییر شد و آنچه که امروز شاهد آن هستیم، یک شوینده قوی است که برای مصارف مختلف از جمله استحمام، شستشوی دست و صورت تمیز کنندگی و لایه برداری و بسیاری موارد بهداشتی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی از انواع صابون به صورت متداول مصرف می شوند و برخی دیگر صابون های مخصوص ماشین لباسشویی هستند. مهمترین هدفی که در تولید انواع صابون شوینده وجود دارد، عدم آلودگی برای محیط زیست است. چیزی که هنگام شستشوی لباس ها و استحمام اهمیت پیدا می کند.

۳- سفید کننده ها

دسته سوم از متداول ترین انواع شوینده، محلول های سفید کننده هستند. به طور کلی انواع سفیدکننده را به دو دسته سفید کننده حاوی کلر و سفید کننده حاوی اکسیژن تقسیم بندی می کنیم. سفید کننده های کلر، بسیار قوی هستند و سطوح را به طور موثری سفید می کنند. اگر این نوع سفید کننده ها برای تمیز کردن پارچه به کار رود، به تدریج باعث تضعیف شدن الیاف پارچه می شود و در نهایت، استحکام آن کاهش پیدا می کند. بنابراین توصیه شده است برای تمیز کردن و سفید کردن پارچه های ابریشمی و پشمی یا پارچه های لطیف، هرگز از سفیدکننده کلردار استفاده نکنید!

سفید کننده های حاوی اکسیژن برای تمام سطوح به کار می روند؛ همچنین برای  تمیز کردن انواع پارچه، ماهیت شیمیایی ملایم تری دارند و به بافت پارچه آسیب نمی رسانند.

۴- تقویت کننده لباسشویی

محلول های تقویت کننده لباسشویی، یکی دیگر از انواع شوینده ها هستند. این مواد، ترکیباتی هستند که به عنوان افزودنی به مواد شوینده مخصوص لباسشویی اضافه می شوند تا بتواند عملکرد شستشو را افزایش دهند. در حقیقت، تقویت کننده لباسشویی، ترکیبی است که در از بین بردن بهترین لکه ها و درخشان تر شدن رنگ لباس ها بسیار موثر است. ترکیبات شوینده قابلیت نرم کنندگی آب را دارند.

۵- انواع شوینده و لکه برها

یکی از انواع شوینده هایی که در زندگی روزمره به شدت با آن سر و کار داریم، محلول های لکه بر است. شوینده های لکه بر، قابلیت حذف تمام انواع لکه ها را از روی سطوح دارند. برای سنتز این نوع شوینده ها از مواد اولیه دترجنت، ترکیبات الکلی، مواد معدنی و برخی آنزیم ها استفاده می شود. نوع فرمولاسیون لکه بر، در از بین ‌بردن‌ لکه و حذف کردن آثار آن بسیار موثر است.

۶- درخشان کننده های نوری

یکی دیگر از انواع شوینده، درخشان کننده های نوری هستند. افزودن این شوینده ها به محلول های اصلی باعث سفید تر شدن و درخشان تر شدن سطوح می شود. این محلول ها، نور ماوراء بنفش خورشید را جذب می کنند و همانند لامپ های فلورسنت، نورهای آبی رنگ از خود  ساطع می کنند. درخشان کننده ها در برخی از انواع شوینده وجود دارند؛ اما به تنهایی می توانید به صورت مجزا مقداری از آن را به شوینده معمولی نیز اضافه کنید.

۷- نرم کننده پارچه

یکی از متداولترین انواع شوینده که با آنها سر و کار داریم، نرم کننده پارچه هستند. شاید با این موقعیت برخورد کرده باشید که پس از شستشوی انواع لباس، بافت آنها خشن و زبر شده است. نرم کننده پارچه می‌تواند لطافت و نرمی را برای لباس ها به وجود آورد. در فرمولاسیون نرم کننده پارچه، مواد آنتی استاتیک وجود دارد که باعث از بین رفتن جریان الکتریسیته ساکن در لباس ها خواهد شد. همچنین نرم کننده پارچه از چروک شدن لباس ها جلوگیری می کند. از شوینده نرم کننده پارچه می توانید برای شستشوی انواع ملحفه ها، لباس، پرده و نظایر اینها استفاده کنید.

۸- شامپو

همه شما با انواع شوینده شامپو و آشنایی دارید. شامپو ها به دسته های مختلف تقسیم بندی می شوند. شامپوهایی که برای  استحمام روزانه برای شستشوی موی سر و بدن به کار می روند، ساده‌ترین شامپوها هستند و برخی دیگر از انواع شامپو برای پارچه به کار می روند. به طور قطع، شامپوها مواد شوینده قوی هستند که فرمولاسیون ملایم دارند. در تهیه انواع شامپو از ترکیبات شیمیایی نظیر اسید لوریک، اسید میریستیک، اسید پالمیتیک و اسید استئاریک موجود در شامپو به کار می رود تا بتواند به عنوان یک عامل تمیز مناسب در لباس موثر باشد.

۹- انواع شوینده و نرم کننده آب

محلول های نرم کننده آب، انواع شوینده های خاص هستند که برای مواردی به کار می روند که سختی آب در آن منطقه بسیار بالا است. سختی آب موجب رسوب کردن یون های آهن، کلسیم و منیزیم می شود و ظاهر شستشو را بسیار کدر و نامطلوب می‌کند. نرم کننده آب می تواند یون های سخت کننده را حذف کند و موجب تمیز شدن بهتر لباس ها و سطوح شود.

۱۰- انواع شوینده خانگی

برخی از محلول های شوینده وجود دارد که در خانه می توانید از قابلیت پاک کنندگی آنها استفاده کنید. محلول های جوش شیرین، آهک، سرکه و محلول هیدروژن پراکسید، نمونه ‌هایی از شوینده‌ های خانگی هستند.

برخی از راهکارها و ترفندهای خانه داری، استفاده سریع از این شوینده ها را برای لکه بری و تمیز کنندگی توصیه کرده است. شوینده های خانگی برای تمیز کردن سطوح شستن ظرف ها و غیره به کار می روند.