29 شهریور 1400

زمان مورد نیاز برای مطالعه : 42 دقیقه

' 42

فرمولاسیون مایع ظرفشویی

در این بخش قصد داریم تا برای شما فرمولاسیون مایع ظرفشویی را معرفی کنیم و همچنین شما را با تاریخچه مایع ظرفشویی آشنا سازیم. باید به این نکته اشاره نمود که یکی از علل پررنگ شدن جایگاه مایع ظرفشویی در زندگی امروز بشر، خاصیت شویندگی ملایم و قدرت پاک‌کنندگی خوب این مایع است. مایع ظرفشویی می‌تواند بهترین جایگزین جهت استفاده از شوینده‌های شیمیایی قوی دیگر باشد. در ادامه با ما همراه باشید.
تاریخچه مواد شوینده و بهداشتی

در زمان‌های قدیم بهداشت فردی در میان مردم موردتوجه قرار نمی‌گرفت و ازاین‌رو در آن زمان‌ها بیماری‌های واگیردار در میان انسان‌ها بسیار رایج بود. یکی از اولین راه‌های که انسان‌ها برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های واگیردار در بین خود انجام می‌دادند، رعایت بهداشت فردی و ضدعفونی نمودن وسایل مصرفی خود در طول روز بود که عدم رعایت این موارد یکی از دلایل مهم شیوع بیماری‌ها در میان انسان‌ها بود.
درگذشته‌ها ظروف و دست‌های انسان‌ها، منشأ اصلی منتقل شدن ویروس‌ها و باکتری‌های مضر در بین انسان‌ها بود که عدم رعایت بهداشت فردی و ضدعفونی نمودن ظروف باعث می‌گردد که این ویروس‌ها به سرعت در میان مردم شیوع پیدا کند.
در زمان‌های قدیم بشر به این نتیجه رسید که می‌تواند از خاک و خاکستر به عنوان یک تمیزکننده استفاده کند و از خاکستر برای تمیز کردن ظروف غذاها به دلیل خاصیت خوبی که خاکستر از نظر شویندگی دارد استفاده کند. بشر توانست با استفاده از خاکستر تا حد زیادی ظروف را ضدعفونی کند و از شیوع بیماری‌ها جلوگیری کند.
با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، حرکت بزرگی در صنعت محصولات بهداشتی و ضدعفونی‌کننده به وقوع پیوست. تولید محصولات شوینده در آن زمان باعث گردید که سطح بهداشت در میان مردم بالاتر برود و هرروز به طیف گسترده این محصولات بهداشتی در بازار افزوده می‌شد.
تمام محصولات شوینده و بهداشتی که در بازار عرضه می‌گردید دارای مزایای خاص خود بود، اما پرکاربردترین محصول شوینده‌ای که در میان مردم بسیار مورد استقبال قرار گرفت، مایع ظرفشویی و مایع دست‌شویی بود که کاربرد فراوانی را در میان مردم دارد.
هر دو مایع ظرفشویی و مایع دست‌شویی از نظر ظاهر یک کاربرد رادارند اما همان‌طور که از نام مایع ظرفشویی مشخص گردیده، این مایع برای شست‌وشوی ظروف بکار می‌رود، به این دلیل که بر روی ظروف امکان باقی ماندن ذرات ریز غذا وجود دارد که به راحتی تمیز نمی‌شود به همین علت قدرت تمیزکنندگی مایع ظرفشویی به مراتب بالاتر است.
در مایع ظرفشویی از برخی اسیدها استفاده می‌گردد که در صورت تماس با پوست موجب به وجود آمدن حساسیت می‌شود. اما مایع دستشویی علاوه بر تمیزی و ضدعفونی نمودن دست که طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده روزانه بیش از ۱۰۰۰ نوع میکروب را لمس می‌کند، باید پوست دست را در مقابل حساسیت‌های پوستی محافظت کند و هیچ‌گونه عارضه و حساسیت پوستی بر روی دست ایجاد نکند.
از همین رو در فرمول مایع دستشویی از گلیسرین و… جهت نرم‌کنندگی پوست استفاده می‌گردد و گلیسیرین به دلیل خاصیت چربی که دارد جهت شستشوی ظروف مناسب نیست.
مایع ظرفشویی و مایع دستشویی به دلیل سهولت استفاده، در دسترس بودن، خاصیت تمیزکنندگی و ضدعفونی‌کنندگی بالای که دارند باعث شده‌اند که به سرعت در میان مردم جای خود را در باز کنند تا آنجا که امروزه در پایه هر ظرف‌شویی ظرفشویی یک مایع ظرفشویی و در هر سرویس بهداشتی یک مایع دست‌شویی نیز به چشم می‌خورد.
امروزه در صنعت محصولات بهداشتی و شوینده، بیش از هزار واحد تولیدی در حال فعالیت است که به امر تولید مایع ظرفشویی و مایع دستشویی با برندهای گوناگون در سطح جهان می‌پردازند.
کلیه افرادی که در این صنعت ورود پیداکرده‌اند، این هدف رادارند که علاوه به تأمین نیاز روزانه مردم، رقابتی سالم با همکاران خود داشته باشند تا در این بازار و صنعت بتوانند بقا داشته باشند.
واحدهای تولیدی می‌توانند با به‌روز نمودن فرمول‌های خود، باعث بالاتر رفتن سطح کیفیت محصولات خود گردند و همچنین با ارائه بسته‌بندی‌های خلاقانه و شیک می‌توانند سهم به سزایی از بازار را به خود اختصاص دهند.

 
معرفی مایع ظرفشویی

استفاده از مایع ظرفشویی برای شستشوی ظروف در ایران کمتر از ۳۰ سال است که در بین مردم رواج پیداکرده است و این ماده شوینده با نام ریکا شهرت دارد. ریکا در اصل نام تجاری متداول برای مایع ظرفشویی بوده که امروزه در میان مردم به عنوان مایع ظرفشویی شناخته می‌شود.
در ایران کمتر از سه دهه است که ترکیب سنتی شستشوی ظروف (گرده آجر، چوبک، خاکستر و…) جای خود را با مایع ظرفشویی عوض کرده است و امروزه به عنوان یکی از الگوهای مصرف و استفاده از این کالا امری ضروری و مفید در زندگی می‌باشد.
امروزه مایع ظرفشویی توانسته به منازل ساکنین روستاها نیز وارد شود و به تنهای شمار مصرفی خود را در ایران به بیش از یک‌صد میلیون واحد (بطری) در سال اختصاص دهد.
با توجه به آمارهای ارائه‌شده در چند سال اخیر، مصرف سرانه مایع ظرفشویی برای هر فرد ایرانی معادل ۲ لیتر در سال و برای هر خانواده ایرانی به‌طور متوسط در حدود ۱۰ لیتر در سال برآورد می‌شود.
درگذشته نه‌چندان دور زمانی که هنوز مایع ظرفشویی وارد زندگی بشر نشده بود مخلوطی از چوبک، گرد آجر و خاکستر، ترکیبی مفید و قابل‌استفاده برای پاکیزه نمودن ظروف به شمار می‌رفت و درحالی‌که خاکستر از نظر شیمیایی، ماده بسیار فعال است، اما کمتر شکایت و گلایه‌ای از بروز ناراحتی‌ها و حساسیت‌های پوستی و عوارض ناشی از آن اعلام می‌گردید که می‌توان یکی از دلیل‌های بزرگ آن را عدم توجه بانوان به حفظ بهداشت و سلامت پوست دست دانست.

 
فرمولاسیون مایع ظرفشویی ریکا

در اکثر فرمول های مایع ظرفشویی در ایران، فقط یک نوع ماده فعال که آلکیل بنزن و سولفوریک اسید است، در سطح آن است.
علت اصلی و واجب استفاده از آلکیل بنزین خطی این است که در اواخر دهۀ ۱۹۵۰ میلادی و اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی به دلیل افزایش کف‌های پایدار روی رودخانه‌ها و دریاچه‌های اروپا توجه علاقه‌مندان به محیط‌زیست را به خود جلب نمود.
آزمایش‌ها و تحقیقات اثبات کرده است که این کف‌ها بازمانده دودیسل بنزن موجود در مواد شوینده است که در جریان فاضلاب‌ها تجزیه نگردیده و به همان شکل به رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی انتقال داده‌شده و آن‌ها را آلوده کرده است.
محققان در تحقیقات بیشتر به این نتیجه رسیدند که علت تجزیه نشدن دودیسل بنزن، شاخه‌ای بودن عامل آلکیل آن است که در برابر حمله باکتری‌ها مقاومت می‌کند.
آزمایش‌ها اثبات کرده است که مولکول‌های زنجیره‌ای خطی به‌سادگی توسط باکتری‌های موجود در فاضلاب‌ها تجزیه‌شده و به گاز co2 و آب تبدیل می‌گردد. در پی این تحقیقات با مطرح‌شدن مسئله آلودگی آب‌ها استفاده از مواد اولیه تجزیه‌پذیر دیگری همچون الکل‌های خطی سنگین نیز رواج پیداکرده است.
برای همین جهت جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست باید اجرای طرح تولید الکیل بنزن خطی به عنوان ماده اولیه مواد شوینده، موردتوجه قرار گیرد.
درگذشته‌ها ماده آلکیل بنزن خطی وارداتی بود. اصلی‌ترین عامل میزان مصرف مواد شوینده در جامعه را می‌توان رشد جمعیت و ارتقای سطح رفاه و بهداشت دانست.
بالاترین مصرف سرانه مایع ظرفشویی، پودرها و مایعات شوینده دیگر در ایران در سال ۱۳۶۲ حدود ۲۸/۵ کیلوگرم برای هر نفر در سال بوده و با توجه به این‌که تمام کارخانه‌ها سولفوناسیون موجود در کشور بر مبنای استفاده از آلکیل بنزن به عنوان مواد اولیه طراحی‌شده است، کمبود و نیاز کشور به الکیل بنزن خطی تماماً به صورت الکیل بنزن خطی از خارج تأمین می‌گردید.
آمار مصرف آلکیل بنزن خطی بر اساس مقدار مصرف مایع ظرفشویی، پودرها و مایعات شوینده دیگر طی سالهای ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۵ و پیش‌بینی مصرف آن‌ها تا سال ۱۳۷۵ به ۱۰۰ هزار تن می‌رسد که هم‌اکنون با راه‌اندازی واحد L.A.B بانک صنعت و معدن در شهر اصفهان و سولفونه کردن آن در ۸ واحد فعلی سولفوناسیون شاهد خودکفایی در تولید این گروه پرمصرف آنیونی هستیم.
در عمل جهت خنثی کردن سولفوریک اسید از آلکانول آمین‌ها و سود بهره برده می‌شود و آلکانول آمینهای مصرفی با توجه به روند بازار و سیاست‌های اتخاذشده در حدود (مونو، دی و تری اتانول آمین) تغییر می‌کند.
در برخی از محصولات تنها از یک گروه ماده فعال غیر یونی که معمولاً آلکانول آمید می‌باشد استفاده می‌گردد. از این گروه به‌طور عمده اسید چرب کوکونات دی اتانول آمید به عنوان عامل حالت‌دهنده و تثبیت‌کننده کف مورد مصرف قرار می‌گیرد. فرمولاسیون مایع ظرفشویی به صورتی طراحی گردیده است که با تولید کف باعث از بین رفتن چربی و باقیمانده اضافات مواد غذایی می‌گردد.

 
مواد تشکیل‌دهنده فرمولاسیون مایع ظرفشویی

    فعال‌کننده‌های سطحی: شامل گروه‌های آنیونیک مثل اسید سولفونیک و تگزاپون
    نرم‌کننده‌ها و مرطوب‌کننده ها: مثل گلیسیرین
    فیلر کننده ها: سولفاتها، نمک ها
    خنثی‌کننده‌ها: سود سوزآور مثل گروه آلکنوآمینها
    مواد جانبی: رنگ و اسانس

 
تجزیه و تحلیل فنی فرمولاسیون مایع ظرفشویی

از نظر دانش فنی، فرمولاسیون مایع ظرفشویی اساساً بر پایه نظریه‌های فیزیک و شیمیایی پاک‌کنندگی مواد فعال در سطح با در نظر گرفتن محدودیت قانونی و بازارپسندی محصول و همچنین به‌گونه‌ای باشد که پارامترهای کار آیی و قیمت محصول نیز در آن رعایت گردد.
با توجه به مورد ذکرشده در بالا تولید مایع ظرفشویی و شوینده‌های همچون دستگاه دوتایی (Binary) و سه‌تایی (Ternary) مواد فعال در سطح، شامل مواد فعال آنیونی غیر یونی و آمفوتری به شکلی که نسبت اختلاط آن‌ها بتواند حداکثر قدرت کف کنندگی و پاک‌کنندگی را به دست آورد، مورداستفاده قرار می‌گیرند.
ملاک‌های پاک‌کنندگی (Detergency) مواد فعال در سطح برای مایع ظرفشویی برگرفته از غلظت کم بحرانی میسل (CMC کوچک)، جذب سطحی زیاد و قرارگیری مناسب ماده فعال در سطح بین دو فاز است.
این ملاک‌ها با ایجاد توازن در فاکتورهای شکل فضایی بخش هیدروفیل ملکولی، درجه اتوکسیلاسیون (در مواد فعال غیر یونی) و مؤثر بودن کاهش تنش سطحی قابل حصول است.
به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که مولکول‌های ماده فعال در سطح که متشکل از دو بخش آب دوست و آب گریز است، از راه‌آب گریز خود در سطح لایه چرک و چربی جذب می‌شوند و این عمل سبب تغییر پتانسیل جذب سطحی بین لایه چربی و ظرف، از سوی و لایه چربی و آب، از سوی دیگر می‌گردد.
به این شکل فرمولاسیون مایع ظرفشویی موجب می‌گردد که لایه چربی تکه‌تکه شده، از سطح ظرف دفع شده و به صورت قطرات بسیار کوچک کلوئیدی که میسل نامیده می‌شود، در آب شستشو معلق شده و شسته می‌شوند.
طبیعتاً با توجه به موارد ذکرشده فوق، ماده فعالی که در غلظت‌های پایین بتواند تعداد میسلهای بالاتری تشکیل داده، مقدار چرک بیشتری را به صورت معلق و کلوئیدی درآورد، کارآمدی بیشتری دارد. به عبارتی دیگر، غلظت بحرانی لازم این نوع ماده فعال برای تشکیل میسل پایین است.
امروزه در کشورهای توسعه‌یافته به خصوص قاره اروپا، در فرمولاسیون مایع ظرفشویی همیشه ترکیبی از دو یا چند ماده فعال در سطح به عنوان ماده فعال مورداستفاده قرار می‌گیرد، زیرا همان‌گونه که اشاره شد در آمیزه‌ای از چند نوع ماده فعال، عامل تقویت‌کننده متقابل (Synergism)، به مایع غلظت بحرانی تشکیل میسل کمتری اعطاء می‌کند و مخلوط کارآمدتری را به وجود می‌آورد که به کاهش مصرف مواد اولیه و درنتیجه قیمتی محصول با حفظ کار آیی یکسان، می‌انجامد.
این موضوع را می‌توان اشاره نمود که ترکیبی از آلکیل بنزن سولفونات و سولفات پلی گلیکول اتر الکل چرب (به نسبت ۲۰ و ۸۰) از هر یک از دو ماده به‌تنهایی کار آیی بیشتری دارد.
مواد فعال در سطح مصرفی

اخیراً مرسوم گردیده که مواد فعال در سطح مورد مصرف در فرمولاسیون مایع ظرفشویی به دو دسته مواد فعال پایه و مواد فعال ثانوی تقسیم می‌شوند.

    مواد فعال در سطح پایه: این نوع مواد فعال در سطح پایه عمل پاک‌کنندگی اصلی را به عهده‌دارند و مقدار آن‌ها در فرمولاسیون مایع ظرفشویی بین ۱۰ تا ۴۰ درصد است.
    مواد فعال پایه به‌طور عمده از انواع آنیونی زیر هستند:
     گروه آلکیل بنون سولفات (خطی) (LABS)
     گروه آلکان سولفنات (AS)
     گروه سولفات الکلهای چرب (FAS)
     گروه سولفات گلیکول اتر الکلهای چرب (FAEOS)

همچنین غالباً مواد فعال در سطح غیر یونی مثل پلی گلیکول اتر الکل‌های چرب نیز به عنوان بخشی از مواد فعال پایه به فرمولاسیون مایع ظرفشویی افزوده می‌گردد.
در مواد فعال در سطح آنیونی، نوع کانیونی که ناشی از خنثی کردن اسید است، اثر بسیار مهمی در ویژگی‌های فیزیکی و بیولوژیکی و حتی پاک‌کنندگی فرمولاسیون مایع ظرفشویی دارد.
استفاده از آلکانول آمین ها به ویژه تری اتانول آمین و تا مقداری دی اتانول آمین به جای سود سوزآور به یکدستی محصول و توانایی امولسیون کنندگی آن و نیز کاهش اثر نامساعد در پوست کمک می‌کند.

    مواد فعال در سطح ثانوی: این مواد در مقادیر پایین به فرمولاسیون مایع ظرفشویی افزوده می‌گردد. این مواد به‌تنهایی خاصیت پاک‌کنندگی مطلوبی ندارند، اما در اختلاط با مواد فعال پایه ویژگی‌های فیزیکی و کارآیی مطلوب به فرمولاسیون مایع ظرفشویی اعطاء می‌کنند. بدین معنی که سبب یکدستی، افزایش گرانروایی و پایداری کف می‌شوند و درعین‌حال وظیفۀ محافظت پوست و ایجاد سازگاری با آن را به عهده‌دارند.
    دو گروه مهمی که در این موقعیت مورد مصرف قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
    o آلکانول آمیدهای اسیدهای چرب بویژه اسیدهای C10 – C14
    o بتائین ها
    o آمین اکسیدها
    o هیدروتروپها
    در ساخت فرمولاسیون مایع ظرفشویی همیشه بالا رفتن گرانروی موردنظر نیست، بلکه در برخی کشورهای اروپایی که درصد مواد فعال اغلب بیش از ۲۵% است و نیز یکدست بودن و پایداری محصول در دماهای پایین‌تر موردنظر است، از موادی که انحلال‌پذیری را بالابرده و به این طریق سازگاری مواد متشکله و کاهش گرانروی را سبب می‌شوند، در فرمولاسیون مایع ظرفشویی استفاده می‌گردد.
    این مواد اغلب آلکیل بنزن سولفونات های سبک همانند سدیم پاراتولوئین سولفونات، سدیم گزیلن سولفونات هستند و گاهی موادی مثل اوره را نیز برای این منظور به کار می‌برند.

 
پایداری کف

پایداری کف در وضعیت نامساعد همچون چربی زیاد ظروف، از عواملی هست که معمولاً از سوی مصرف‌کننده به عنوان ملاکی برای کارآمد بودن فرمولاسیون مایع ظرفشویی در نظر گرفته می‌شود، در صورتی که کف زیاد لزوماً به معنای توانایی پاک‌کنندگی بیشتر نیست.
به‌عنوان‌مثال نمونه‌ای که کف بسیار خوبی را تا آخر حفظ می‌نماید به نمونه‌ای که کف آن در طول مدت ظرفشویی کمتر است ترجیح داده می‌شود، در صورتی که نمونه‌ای که کف کمتر می‌کند به خوبی نمونه‌ای که کف خوبی دارد، توانایی امولسیون کنندگی و پاک‌کنندگی دارد.
با این وجود بازارپسند بودن مایع ظرفشویی به پایداری کف در حین کاربرد بستگی دارد و این امر به‌سادگی با افزودن آلکانول آمیدها، بتائین ها و آمیت اکسیدها انجام‌پذیر نیست، بلکه انتخاب نوع و مقدار این‌گونه مواد باید با انجام آزمایش‌های گوناگون و با توجه به نوع ماده فعال پایه عملی شود، زیرا اندرکنش انواع مواد فعال موجود در فرمولاسیون مایع ظرفشویی، تعیین‌کننده نهایی افزایش پایداری کف است.

 
مواد محافظ پوست

نرم‌کنندگی و محافظت اثر فرمولاسیون مایع ظرفشویی بر پوست از نکات و موارد بسیار مهم است و این عمل حاصل اندرکنش انواع مواد فعال موجود در فرمولاسیون مایع ظرفشویی است و معمولاً از طریق کنترل اثر فعالیت بر پوست ماده‌ای که شدیدترین اثر نامطلوب را بر روی پوست دارد، تشخیص داده می‌شود.
این کنترل از آن جهت واجب است که ماده فعال در سطح پایه، بهترین بخش زد آینده چربی پوست است و این عمل باید از طریق کاربرد مواد چربی که توسط بافتهای پوست جذب‌شده و از چربی زدایی کامل پوست دست ممانعت به عمل می‌آورند، کنترل شود.

 
فرمولاسیون ساخت مایع ظرفشویی (ریکا)

در اصطلاح علمی، می‌توان گفت که مایع ظرفشویی به ترکیب خنثی‌شده اسید سولفوریک گفته می‌شود و این به آن معنی است که اگر اسید سولفوریک را با ماده‌ای قلیایی خنثی نموده، سپس مواد افزودنی دیگری نظیر رنگ، اسانس، نرم‌کننده پوست و غلظت دهنده به آن اضافه کنیم مایع ظرفشویی حاصل می‌گردد. در فرمولاسیون مایع ظرفشویی این نکته را باید بدانید که ماده خنثی‌کننده اسید سولفوریک در کیفیت و قدرت پاک‌کنندگی نقش مهمی را ایفا می‌کند.
ماده خنثی‌کننده اسید، همیشه یک ماده قلیایی است و می‌توان این موضوع را یکی از نقاط ضعف در صنعت تولید مایع ظرفشویی دانست، زیرا به عنوان نمونه می‌توان بجای اسید سولفوریک از سود سوزآور استفاده نمود که درنتیجه مایع ظرفشویی حاصل از این واکنش، به علت اینکه فاقد محافظت مناسب است برای پوست بسیار زیان‌آور بوده و مصرف آن نیز خطرناک است.
بهترین راه برای خنثی نمودن اسید سولفوریک، استفاده از مواد الکلی مخصوص، نظیر «دی اتانول آمید» یا «تری اتانول آمید» است که مایع حاصل از این ترکیب بنا به دلایل علمی از کیفیت مناسب‌تری برخوردار است و از نظر ایجاد حساسیت پوستی به دلیل غیرفعال بودن عوامل همراه با الکل مرغوبیت بسیار بالاتری دارد.
در این مورد نیز باید به این موضوع توجه کرد که نمی‌توان از هر نوع الکلی جهت خنثی نمودن اسید سولفوریک استفاده نمود، زیرا به دلیل فعال بودن مولکول و وزن مولکولی کمتر حساسیت شدید روی پوست ایجاد می‌کند.
یکی دیگر از موارد حائز اهمیت که در صورت استفاده نامتعارف از آن سبب حساسیت‌های پوستی می‌گردد استفاده از ماده‌ای بنام «فرمالین» است که به منظور جلوگیری از فساد تدریجی و یا میکروبی شدن مایع ظرفشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درحالی‌که درصد استفاده از فرمالین از ۳/۰ درصد بیشتر گردد سبب بروز حساسیت پوستی می‌گردد. به‌طورکلی فرمولاسیون مایع ظرفشویی استاندارد بایستی دارای PH در حدود ۲/۷ بوده و خنثی باشد.

 
فرمالین چیست؟

به مخلوطی از ۴۸% آب (H2O) و ۳۷% آلدهیدفرمیک (HCHO) و ۱۵% متانول (C3HOH) فرمالین گفته می‌شود و مایعی کاملاً زلال و شفاف است. فرمالین ماده اولیه‌ای است که در صنایع تولید مایع ظرفشویی، شامپو و دیگر پاک‌کننده‌ها به عنوان ضدعفونی‌کننده و یک ماده نگه‌دارنده (پرزرواتیو) مورداستفاده قرار می‌گیرد و معمولاً حدود درصد مصرفی آن ۱/۰ تا ۴/۰ درصد است.
این ماده اولیه نسبت به هوای سرد حساس است و بلافاصله شروع به پلیمریزه شدن می‌نماید و از این پلیمریزاسیون ابتدا به صورت کدری و سپس به صورت تکه‌های جامد در مایع و نهایتاً به صورت کاملاً جامد درمی‌آید که قابل‌استفاده نیست. لذا باید در نگهداری به لحاظ درجه حرارت دقت زیادی به عمل آورد.

 
فرمولاسیون مایع ظرفشویی بدون فرمالین

برای افزایش گرانروانی از یک الکترولیت (معمولاً سدیم کلراید) استفاده‌شده و به عنوان ماده محافظ نیز در بسیاری از فرمول‌ها از ماده‌ای بنام فرمالین استفاده می‌گردید و اکنون نیز در اکثر واحدها این ماده هنوز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
اکثر فرمولاسیون مایع ظرفشویی بر اساس استاندارد ملی ایران که دارای شماره ۲۲۸۸ است، فقط در محدود حداقل ۱۶% تنظیم‌شده و کمتر شاهد افزایش این میزان حتی بر مبنای فقط همان یک نوع ماده فعال در سطح مصرفی هستیم.
امروزه فرمولاسیون با روش‌های روز تغییر می‌کند و به طرفی حرکت دارد که دیگر در فرمولاسیون مایع ظرفشویی و فرمولاسیون دستشویی از فرمالین استفاده نشود و هم‌اکنون فرمولاسیون مایع ظرفشویی و فرمولاسیون مایع دست‌شویی بدون فرمالین ارائه می‌گردد.

 
روش ساخت مایع ظرفشویی

برای تولید مایع ظرفشویی این نکته لازم به ذکر است که تولید کلیه محصولات شوینده تنها نیازمند یک میکسر معمولی است، حتی افرادی نیز به دلیل این‌که از سرمایه محدودی برخوردار می‌باشند جهت تولید مواد شوینده و مایع ظرفشویی از یک بشکه ۲۲۰ لیتری پلی‌اتیلن (پلاستیکی) استفاده می‌کنند و برای میکس کردن مواد از یک دسته بیل و یا با قرار دادن یک دریل بر روی دهانه بشکه که مته میکسری به آن متصل است کار تولید را شروع می‌کنند.
اما برای تولید اصولی مایع ظرفشویی می‌توان از میکسر های صنعتی که منبع آن می‌تواند از جنس پلی‌اتیلن و نیز استیل ۳۰۴ و استیل ۳۱۶ باشد استفاده کرد که طبیعتاً تولید مایع ظرفشویی از این طریق سبب ایجاد کیفیت بالاتری در محصول نهایی مایع ظرفشویی می‌شود. فرمولاسیون مایع ظرفشویی که ارائه می‌شود از نظر کیفی ضمانت شده و در حد رقابت با برندهای برتر کشور است.

 
نحوه مصرف مایع ظرفشویی

بر اساس توصیه بند نشانه‌گذاری استاندارد ملی شماره ۲۲۸۸ پیشنهاد گردیده شده است که هنگام مصرف مایع ظرفشویی از دستکش استفاده گردد ولی با توجه به فرهنگ مصرف جامعه ایرانی معمولاً خانم‌های خانه‌دار حوصله ندارند برای شستشوی یک لیوان یا یک فنجان و شستشوی ظروف به‌دفعات دستکش ظرفشویی بپوشند، مگر در مواقعی که باید بعد از خوردن صبحانه، نهار و یا شام، مقدار قابل‌توجهی ظروف در آشپزخانه شسته شوند.
نحوه مصرف مایع ظرفشویی نیز در جامعۀ ایرانی متفاوت است. خانم‌های خانه‌دار ایرانی همواره مقداری از مایع ظرفشویی را بر روی اسفنج ریخته و هر بار تعدادی ظرف با آن شسته و مجدداً این عمل را تکرار می‌کند، درحالی‌که باید ظروف در محلول آماده‌شده از مقدار کمی مایع ظرفشویی در لگن دست‌شویی آشپزخانه خیسانده شود و سپس شسته شوند.

 
نکاتی در مورد تولید مایع ظرفشویی و همچنین تولید کلیه محصولات شوینده و شیمیایی دیگر

برای تولید مایع ظرفشویی و همچنین ساخت کلیه مواد شوینده و در کل هر محصول شیمیایی دیگر باید به غیر از فرمولاسیون به‌کارگیری شده برای ساخت، به مرغوبیت و خلوص و تاریخ‌مصرف مواد اولیه مورداستفاده جهت تولید محصولات توجه ویژه‌ای داشت، زیرا مواد اولیه نامرغوب و تاریخ گذشته سبب کاهش چشمگیر کیفیت و همچنین باعث دو فاز شدن محصول می‌شود که در صورت دو فاز شدن محصولات شرکت‌های باتجربه، بابکارگیری مهندسین مجرب می‌توانند در اکثر مواقع در صورت امکان با پشتیبانی‌های لازم در فرمول‌ها به برگشت محصول کمک‌های زیادی کنند تا از هدر رفت هزینه جلوگیری به عمل آید.
بنابراین در تهیه فرمولاسیون مایع ظرفشویی دقت لازم را نمایید تا فرمول‌های ارائه‌شده پشتیبانی‌های لازم را داشته باشند. در تولید باید جهت اختلاط هریک از مواد شیمیایی (مواد اولیه) با یکدیگر درجه حرارت مناسبی را انتخاب کرد (این درجه حرارت همان‌گونه که در فرمولاسیون بایستی بیان گردد) توسط مهندس خط تولید و ارائه‌دهنده فرمولاسیون نیز این درجه حرارت مناسب جهت اختلاط مواد بایستی به صورت کامل به تولیدکننده شرح داده شود.
همیشه این نکته را باید توجه نمود که جهت آزمودن و آزمایش بر روی فرمول هر محصولی و همچنین به دست آوردن ترفندهای فرمول، همواره تولید و انجام نمونه‌گیری در هر یک از مراحل بایستی در مقادیر کم انجام گیرد و نمونه‌های به دست آورده شده از هر مرحله را نگهداری کرد.
علت این کار این است که متوجه شویم، گذشت زمان چه تأثیراتی بر روی کیفیت نمونه‌ها دارد و همچنین دلیل تأکید نمونه‌گیری و آزمودن فرمولاسیون در مقادیر کم و انجام آن در مراحل مختلف به‌این‌علت است که در صورت بروز خطای انسانی در ترکیبات موادهای اولیه برای ساخت محصول برای اولین بار و نیز درست نبودن فرمول سرمایه زیادی جهت خرید مواد اولیه هدر نرود و نیز علت انجام آزمون فرمولاسیون در مراحل مختلف و نمونه‌گیری‌های مختلف تنها از طریقه کم‌وزیاد کردن مقادیر مواد اولیه این است که محصول باب میل خود را چه از نظر کیفیت و چه از نظر صرفه اقتصادی از بین نمونه‌های مختلف انجام‌گرفته انتخاب کرده و این فرمولاسیون راهی خط تولید گردد.

 
روش تولید مایع ظرفشویی

این نکته لازم به ذکر است که PH مایع ظرفشویی همان میزان قلیایی یا اسیدی بودن مایع ظرفشویی است. به عنوان نمونه آب مایعی که دارای PH برابر با ۷ است و همچنین خنثی است.
به همین علت مایعاتی که میزان PH آن‌ها از عدد ۷ کوچک‌تر است اسیدی قلمداد می‌گردند و مایعاتی که میزان PH آن‌ها بزرگ‌تر از ۷ می‌باشند قلیائی نامیده می‌شوند.
در دوران گذشته از خاکستر جهت تمیز کردن و شستشوی ظروف استفاده می‌گردید و به دلیل فعال بودن خاکستر از نظر شیمی، می‌توان بیش‌ترین علل ایجاد حساسیت‌ها و ناراحتی‌های پوستی در آن دوران را قلیایی بودن این محصول دانست.
خاکستر دارای PH بیش از ۱۰ است که همین امر باعث گردیده که خاکستر را در زمره مواد شیمیایی بسیار قلیایی قرار دهند.

 
فرمول انواع مایع ظرفشویی

فرمول و روش‌های متفاوتی جهت ساخت و تولید مایع ظرفشویی وجود دارد و همچنین این نکته لازم به ذکر است که افراد مختلفی نیز وجود دارند که فرمول‌های متفاوتی چه کارآمد و چه ناکارآمد را ارائه می‌دهند.

اما ذکر این نکته واجب است که بهترین و کارآمدترین فرمول مایع ظرفشویی و فرمول مایع دست‌شویی، فرمولی و روش تولیدی است که علاوه بر کیفیت بالا و به‌روز بودن فرمولاسیون، مواد مضره مانند فرمالین را در فرمولاسیون ارائه‌شده یا حذف کنند و مواد مناسبی جایگزین آن کنند که استفاده از آن‌ها نه‌تنها دیگر آن مضرات قبل را نداشته بلکه باعث بهبود کیفیت در ساخت مایع ظرفشویی می‌گردد و یا مقدار و اندازه فرمالین را تحت کنترل قرار دهند تا از حد مجاز خارج نشود و باعث مشکلات پوستی برای مصرف‌کننده گردد.

این موضوع را نیز باید به خاطر داشته باشید که مایع ظرفشویی مورد تأیید مهندسین و استاندارد جهانی، مایع ظرفشویی است که عاری از هرگونه مواد افزودنی همچون رنگ، رایحه و همچنین مواد نگه‌دارنده همچون فرمالین در حد امکان باشد و از ماده‌های جایگزین دیگری جهت افزایش نگهداری استفاده گردد.

علت اینکه کارشناسان و مهندسین استاندارد جهانی استفاده از رنگ را در فرمولاسیون مایع ظرفشویی مورد تأیید قرار نمی‌دهند این است که پس از شستشویی ظروف و آبکشی با این نوع مایع ظرفشویی، مواد رنگی بر روی ظروف باقی می‌ماند و پس از استفاده مجدد از این ظروف این مواد رنگی به همراه مواد غذای وارد بدن می‌شود.

همچنین دلیل تأکید عدم استفاده از فرمالین در فرمولاسیون مایع ظرفشویی این است که استفاده نامتعارف و کنترل نشده از فرمالین موجب ایجاد عارضه و آسیب‌های پوستی در بدن انسان می‌گردد و توصیه‌شده که از مواد جایگزین دیگری که از طرف شرکت‌های معتبر همچون شیمی آسیا گستر به شما معرفی می‌گردد استفاده نمایید.

استفاده از فرمالین در فرمولاسیون مایع ظرفشویی در دنیای امروز دیگر منسوخ‌شده است و مواد بهتری جایگزین این ماده شده است، اما همچنان در برخی از واحدهای تولیدی مایع ظرفشویی دیده می‌شود که از فرمالین در تولیدات خود استفاده می‌کنند.
دلیل استفاده از این ماده نیز قیمت ارزان فرمالین است که لازم به ذکر است، اگر در استفاده از فرمالین مقدار متعارف را رعایت کرد، مایع ظرفشویی مشکل خاصی ندارد و باعث آسیب‌های پوستی نمی‌گردد؛ اما در صورت استفاده غیرمجاز و بیشتر از حد استاندارد، موجب بروز بیماری‌های پوستی برای مصرف‌کنندگان می‌گردد.

اما تا حد امکان نباید از فرمالین در مایع ظرفشویی استفاده نمود و طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده، استفاده بیش از ۳ درصد از فرمالین در تولید مایع ظرفشویی باعث بروز حساسیت‌های پوستی می‌گردد.

 
فرمولاسیون انواع مایع ظرفشویی

از ترکیب موادی همانند اسید سولفونیک خنثی‌شده و غیره فرمول مایع ظرفشویی تولید می‌گردد. روال تولید مایع ظرفشویی بدین شکل است که در ابتدا باید اسید سولفونیک را با ماده‌ای خنثی نمود، بعدازآن موادی همچون غلظت دهنده، کف کننده، عطرمایه، رنگ، نرم‌کننده پوست به آن افزوده می‌گردد تا با ترکیب این مواد با یکدیگر محصولی بنام مایع ظرفشویی تولید شود.