21 مرداد 1402

زمان مورد نیاز برای مطالعه : 9 دقیقه

' 9

مقدمه

هنگاميكه كلمه كاشي به گوش اكثرمردم مي رسد، بي درنگ واژه كاشي سراميكي درذهن آنها تداعي مي گردد.البته جاي تعجب نيست چراكه كاشي سراميكي بي شك رايج ترين پوشش مورداستفاده درهنرمعماري وتزئين اماكن مسكوني وتجاري محسوب مي شود.كاربردكاشي سراميكي از4000 سال قبل ازميلاد درمصرباستان تا استفاده درسفينه هاي فضايي درعصر حاضر ازتاريخچه اي طولاني برخورداراست. كاشي سراميكي با توجه به ايجاد نمايي زيبا وبه عنوان پوشش رايج، نقش كليدي درمعماري اماكن مسكوني دارد.

كاشي راميتوان درمنازل به عنوان تزئين ديوارها، روي پيشخوان آشپزخانه ورستورانها،محوطه هاي اطراف وان ودوش حمام،فضاي اطراف شومينه وغيره مورداستفاده قرارداد.كاشي سراميكي،فضاي خارج ازمنازل مانند تراس ها،ورودي ها وگذرگاه هاي اطراف منازل،استخرها،فضاهاي اطراف حوضچه هاي آب گرم وسونا،بام ها، ديوارباغ ها، سردرهاي منقوش منازل وحتي نقوش تزئيني روي ديوار خارجي منازل رامزين وباشكوه مي نمايد. طيف بسيار وسيع رنگ، طرح، اندازه ونقش دركاشي ها امكان طراحي وتزئين همه نوع بناهاي سنتي ومدرن را دراختيار نصابان قرارميدهد.

كاشي،به مفهومي وسيع تر،به هرواحد تقريبا كوچك ونازك با شكلي هندسي اطلاق مي شودكه درتعدادزيادجهت پوشش سطوح مورداستفاده قرارمي گيرد.اين بدان معني است كه كاشي لزوما ازجنس سراميك نيست. كاشي هاي انعطاف پذير وينيلي كف و پاركتهاي چوبي دومثال بارز دراين زمينه هستند.بسياري ازسنگهاي طبيعي نظير لوح هاي سنگي، سنگهاي مرمر و مرمر رگه دار نيز مانند كاشي مورداستفاده قرارمي گيرند.نام ديگر اين پوششها،سنگهاي پرداخت شده

است.برخلاف سنگ فرش هاي شيارداربااشكال، ابعاد وضخامتهاي گوناگون،سنگهاي پرداخت شده رابا اره هاي مخصوص به ابعادمختلف وبه دوصورت صيقلي يا زبر درمي آورند.كاشي هاي سيماني نيزكه بسيارمشابه مدل سراميكي خودهستند،نوع ديگري ازكاشي ها محسوب مي شوند.

اولين نمونه هاي كاشي سراميكي به دوران ماقبل تاريخ بازمي گردند.اين كاشي هاي زمخت وطبيعي ازخاك رس طبيعي وبه شكل چهارگوش ساخته شده ودرزير نور خورشيد خشك مي

شدند.بيش از6000سال قبل واحتمالا درمصر باستان،مردم پي بردندكه پختن كاشي هاي رسي دريك كوره آنها رامستحكم ترومقاوم تردربرابرجذب آب مي نمايد.درهمان دوره كاشي سازان مخلوطهاي متفاوتي ازخاك رس راموردآزمايش قراردادندوآنها راجهت بادوام ترنمودن بدنه كاشي با موادي نظير سنگ گچ پودرشده، سنگ رست،تالك،ميكا يا ماسه مخلوط مي كردند.

مقاومت دربرابر رطوبت رادربعضي ازكاشي ها با افزودن لعاب، دوچندان مي كردندورنگدانه هايي نيزجهت خلق رنگهايي جديد به بدنه كاشي يا لعابها افزوده مي شد.

گرچه روشهاي سنتي توليدكاشي سراميكي طي قرنها همچنان دست نخورده باقي مانده است،ليكن بكارگيري انواع خاكهاي رسي،لعابها وديگر موادگوناگون،تنوع دماي پخت ونيزدفعات پخت باعث توليدكاشيهاي گوناگوني شده است.

_تعریف

کاشی، فراورده ای است سرامیکی که به علت پخته شدن در دمایی معین به حال نیمه شیشه ای در می آید، چنان که خاصیت جذب آب آن بسیار کم می شود و در برابر ساییدگی، فشار و ضربه مکانیکی، مقاومت لازم را پیدا می کند و می تواند تغییرات ناگهانی دما (20 تا 100 درجه سانتیگراد ) را به خوبی تحمل کند بدون آنکه هیچ گونه اثر ترک در بدنه یا لعاب آن ظاهر شود.

اگر یک سطح کاشی از لعاب معدنی پوشیده شده باشد، کاشی را لعابدار می نامند.

درجه بندی کاشی ها

کاشیها را از نظر مرغوبیت و نداشتن عیب و نقص به 3 درجه تقسیم می کنند:

1-کاشی درجه یک: کاشیهایی هستند که کاملا سالم باشند و هیچ گونه نقصی در سطح لعابدار و کناره آنها وجود نداشته باشد.

2-کاشی درجه دو: کاشیهایی هستند که از نظر دید ظاهری یکی از معایب زیر را داشته باشند:

کاشیهایی که در فاصله دو سانتیمتری تمامی کناره های سطح لعابدار آنها بیش از یک یا دو خال، به قطر حداکثر نیم میلیمتر وجود نداشته باشد.

کاشیهایی که در تمامی کناره های سطح لعابدارشان فقط یک لکه لعاب نگرفتگی، حداکثر به ابعاد 3*2 میلیمتر وجود داشته باشد.

کاشی درجه سه: کاشیهایی هستند که از نظر دید ظاهری یکی از معایب زیر را داشته باشند:

کاشیهایی که در سطح لعابدارشان فقط یک خال، به قطر حداکثر 3 میلیمتر وجود داشته باشد.

کاشیهایی که در سطح لعابدارشان فقط 2 یا 3 خال به قطر حداکثر نیم میلیمتر داشته باشد.

کاشیهایی که در یکی از

لبه شان تنها یک لعاب نگرفتگی، حداکثر به ابعاد 10*3 میلیمتر داشته باشند.

کاشیهایی که در کناره سطح لعابدارشان فقط دو لعاب نگرفتگی، حداکثر به ابعاد 5*2 میلیمتر داشته باشند .

کاشیهایی که در یکی از چهار گوشه شان تنها یک لب پریدگی ، حداکثر به ابعاد 5*3 میلیمتر داشته باشند.

کاشیهایی که در یکی از گوشه هایشان تنها یک لب پریدگی، حداکثر به ابعاد 2*2 و در سطح لعابشان یک خال، حداکثر به قطر نیم میلیمتر داشته باشند.

کاشی صادراتی: کاشیهای صادراتی، مخلوطی است از کاشیهای درجه یک و درجه دو.

_{انواع کاشی}

گونه هاي كاشي سراميكي

كاشي سراميكي داراي انواع وگونه هاي متفاوت وبسياري است.اعمال يا عدم اعمال لعاب،مهم ترين عامل تمايز انواع كاشي بشمار مي آيد.ميزان تخلخل كاشي نيز دردرجه دوم اهميت قراردارد.

لعاب: رنگ دركاشي هاي لعاب خورده مي تواند دربافت كاشي واردشده باشد.اين رنگ مي تواند رنگ طبيعي خاك رس يا رنگدانه اي باشدكه قبل ازپخت كاشي به رس اضافه شده باشد.دربرخي موارددركاشي هاي لعاب خورده،رنگ(معمولا مخلوطي ازسيليكات سرب و رنگدانه ها) پس ازپخت بدنه برلعاب سطح اعمال مي شود. سپس كاشي را جهت ممزوج نمودن لعاب با بدنه، مجددا

دركوره پخت قرارمي دهند.انواع كاشي هاي لعاب خورده ازبراق روشن تا مات كامل،داراي رنگها،طرحها وبافتهاي سطحي متنوع تري درمقايسه با نوع بدون لعاب هستند

تخلخل:ميزان تخلخل براساس مقدارآب جذب شده توسط كاشي تعيين مي شود.كاشي هاي غيرزجاجي ميزان جذب آبي حدود7درصد يابيشتر،كاشي هاي نيمه زجاجي بين 2تا7 درصد،نوع زجاجي بين 0.6 الي 3درصد وگونه غيرجاذب كمتراز0.5 درصد دارند.عموما هرچه زمان پخت ودماي كوره بيشترباشد،كاشي نيززجاجي تر وميزان تخلخل آن كمتر مي گردد.موزائيكهاي زجاجي

سراميكي،كاشي هاي گرانيتي وكاشي هاي پرسلاني ازجمله كاشي هاي زجاجي باميزان جذب آب ناچيز محسوب مي شوند.كاشي هاي پرسلاني نيز باهمان مواداوليه لازم براي چيني پرسلاني،جهت پوشش ديواروكف بسيارمناسب هستند.